علت و درمان گرگرفتگی زنان در دوران یائسگی
گرگرفتگی، شایع‌ترین علامت یائسگی است که خوشبختانه روش‌های متعدد پزشکی و خوددرمانی بسیاری برای مقابله با آن و فرونشاندن این حرارت ناخوشایند وجود دارد.
در زمان سن یائسگی افراد ممکن است با گرفتگی و سرد مزاجی زنان در یائسگی رو به رو شوند. اگرچه برخی از بانوان دچار گرگرفتگی نمی‌شوند، اما اکثر آنان، درواقع سه نفر از هر چهار نفر، این عارضه را تجربه می‌کنند و به ناگهان حرارت بالایی را حس می‌کنند که منشأ آن مشخص نیست و در تمام بدنشان پخش می‌شود. این احساس گرگرفتگی با تعریق، تپش قلب و قرمزی پوست با شدت متغیر در افراد مختلف همراه است.برخی بانوان تنها هرازگاهی این احساس گرگرفتگی را تجربه می‌کنند که چندان آزارشان نمی‌دهد، اما عده‌ای که 20 بار در روز بدنشان گر می‌گیرد، دچار ناراحتی و حتی شرمساری می‌شوند و زندگی‌شان مختل می‌گردد.
گرگرفتگی معمولاً تا چند سال پس از آخرین قاعدگی ادامه دارد، هرچند در بعضی موارد استمرار آن سالیان متمادی، حتی تا سن 70 یا 80 سالگی نیز، طول می‌کشد. منشأ گرگرفتگی را احتمالاً باید در تغییرهای هورمونی تأثیرگذار بر کنترل دمای بدن جستجو کرد. ضمن اینکه تغذیه دوران یائسگی نیز بسیار مهم بوده و تغذیه سالم و تغییرات کوچکی در شیوه زندگی می‌تواند به سلامت گذراندن دوران یائسگی کمک کند.
علت گرگرفتگی
گرگرفتگی یکی از عوارض یائسگی طبیعی در زنان است که اکثر بانوان در این دوران از زندگی خود با آن مواجه می‌شوند؛ اما علت گر گرفتگی یائسگی مورد زیر نیز می‌تواند باشد:
درمان سرطان سینه: از هر ده بانویی که به دلیل ابتلا به سرطان سینه تحت درمان قرار دارند، 7 نفر دچار نوعی گرگرفتگی می‌شود که شدیدتر و پرتکرارتر از گونه‌ای است که در دوران یائسگی طبیعی تجربه می‌شود. گرگرفتگی ناشی از درمان سرطان سینه به این دلیل است که شیمی‌درمانی و قرص‌های تاموکسیفن میزان استروژن را کاهش می‌دهد.
توصیف گرگرفتگی
بانوان غالباً گرگرفتگی را به‌صورت احساس گرمای شدیدی توصیف می‌کنند که به‌سرعت تمام بدنشان را در برمی‌گیرد، تا سرشان داغ می‌شود و تا چند دقیقه طول می‌کشد. عده‌ای دیگر آن را مانند احساس خوابیدن زیر آفتاب سوزان یا تبدیل‌شدن به کوره‌ای داغ توصیف می‌کنند، گویی که شکنجه‌گری دریچه‌ای را در شکمشان گشوده است و زغال گداخته داخل آن گذاشته است.
پیشگیری
اگرچه گرگرفتگی دوران یائسگی اجتناب‌ناپذیر است، اما عواملی هستند که شدت یا تعداد دفعات بروز آن را افزایش می‌دهند. بنابراین برای پیشگیری از تشدید این عارضه ناگزیر طبیعی، باید از محرک‌های زیر دوری کرد:
- استرس
- کافئین
- الکل
- غذاهای تند
- لباس تنگ
- گرما
- سیگار
روش‌های زیر نیز برای به حداقل رساندن گرگرفتگی مؤثر است:
- سرد نگه‌داشتن محیط: پایین آوردن دمای اتاق‌خواب در شب، استفاده از پنکه و وسایل خنک‌کننده در طول روز، پوشیدن چند لایه لباس سبک و رنگ روشن تهیه‌شده از الیاف طبیعی مانند کتان.
- تنفس عمیق و آهسته شکمی، 6 تا 8 بار در دقیقه: تمرین تنفس عمیق صبحگاهی و عصرگاهی به مدت 15 دقیقه و همچنین امتحان این روش در ابتدای گرگرفتگی.
- تمرین و ورزش روزانه: پیاده‌روی، شنا، رقص و دوچرخه‌سواری از ورزش‌های مفید هستند.
- استفاده از بالشت‌های خنک: زیر سر گذاشتن بالشت‌های خنک‌تر هنگام خوابیدن می‌تواند مؤثر باشد.
در صورت صلاح‌دید پزشک می‌توان برای مدتی کوتاه، کمتر از 5 سال، از هورمون درمانی (HRT) استفاده کرد. این درمان مانع بروز این حس ناخوشایند در بسیاری از بانوان می‌شود.
درمان گرگرفتگی
بسیاری از بانوان با گرگرفتگی ناشی از یائسگی کنار می‌آیند، اما اگر این عارضه واقعاً آزاردهنده باشد و زندگی روزانه را مختل کند، باید به‌دنبال درمان آن بود. برای درمان گرگرفتگی یائسگی روش های مختلفی وجود دارد که در ادامه به چند مورد از آن ها اشاره شده است:
درمان‌های غیرتجویزی شامل موارد زیر می‌شود:
- ویتامین B کمپلکس
- ویتامین E
- ایبوپروفن
درمان‌های تجویزی شامل موارد زیر می‌شود:
- هورمون درمانی
- داروهای افسردگی با دوز پایین مانند فلوکستین (پروزاک)، پاروکستین (پاکسیل) یا ونالافاکسین (افکسور)
- کلونیدین: داروی فشار خون
- گاباپنتین: داروی ضد صرع
- بریسدل: فرمول پاروکسیتین مخصوص گرگرفتگی
- دوآوی: فرمول ترکیبی استروژن/ بازدوکسیفن مخصوص درمان گرگرفتگی
درمان‌های جایگزین تسکین‌دهنده گرگرفتگی
اگرچه به نظر می‌رسد بعضی درمان‌های جایگزین مانند درمان‌های گیاهی، علائم یائسگی از قبیل گرگرفتگی را کاهش می‌دهد، اما پژوهش‌های بیشتری باید در این زمینه انجام شود.
ازآنجایی‌که ممکن است داروهای گیاهی اثرهای جانبی داشته باشد یا با داروهای دیگر تداخل ایجاد کند، پیش از مصرف این فراورده‌ها باید با پزشک مشورت کرد. به‌علاوه چون نظارتی بر تولید این مکمل‌ها وجود ندارد، احتمال کم یا زیاد شدن مصرف دارو وجود دارد.
داروهای گیاهی زیر گرگرفتگی را کاهش می‌دهند:
- فراورده‌های سویا: استروژن‌های گیاهی موجود در فراورده‌های سویا با تضعیف اثرهای شبیه به استروژن، گرگرفتگی را کاهش می‌دهد. مواد غذایی گرفته‌شده از سویا، جز مکمل‌ها، نیز مفید هستند.
- کوهوش سیاه: کوهوش سیاه بر اساس بعضی مطالعات انجام‌شده، درمانی کوتاه‌مدت (6 ماهه یا کمتری) برای گرگرفتگی و تعریق شبانه محسوب می‌شود که البته با اثر جانبی ناراحتی گوارشی همراه است.
- روغن گل پامچال مغربی شبانه: گل مغربی گیاه دیگری است که غالباً برای درمان گرگرفتگی استفاده می‌شود، اگرچه هیچ دلیل علمی حاکی از مفید بودن آن در دست نیست. تهوع و اسهال از عوارض مصرف این گیاه هستند و بانوانی که داروهای خاصی مانند رقیق‌کننده‌های خون مصرف می‌کنند، نباید از این داروی گیاهی استفاده کنند.
- بذر کتان: اگرچه هیچ دلیل علمی برای مفید بودن این گیاه وجود ندارد، اما برخی آن را برای کاهش علائم یائسگی، به‌ویژه گرگرفتگی، مؤثر می‌دانند. بذر کتان با نام تخم بزرک نیز شناخته می‌شود.
آیا گرگرفتگی نگران‌کننده است؟
گرگرفتگی معمولاً یکی از علائم بدون خطر یائسگی است، اما به‌ندرت نشانه سرطان خون یا کارسینوئید (نوعی تومور نورواندوکرین) نیز به شمار می‌رود.
چنانچه علاوه بر گرگرفتگی احساس بیماری می‌کنید و دچار علائمی نظیر خستگی مزمن، ضعف، کاهش وزن یا اسهال نیز هستید، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.
