عفونت واژن پس از زایمان یا یائسگی (واژینیت آتروفیک)
واژینیت به معنای التهاب واژن است و میتواند موجب ترشحات غیرطبیعی از واژن، خارش و سوزش واژن و درد شود. علت التهاب واژن معمولاً تغییراتی در تعادل باکتریایی واژن یا عفونت واژن است. واژنیت همچنین براثر کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی ایجاد میشود. شایعترین انواع واژینیت عبارتاند از:
- عفونت باکتریایی واژن (واژینوز باکتریال): این بیماری بر اثر رشد بیشازحد باکتریهای مضر در واژن ایجاد میشود.
- عفونت قارچی واژن: این بیماری بر اثر رشد و تکثیر نوعی قارچ در واژن به نام قارچ کاندیدا آلبیکانس ایجاد میشود. عفونت قارچی واژن پس از زایمان نیز در زنان بسیار شایع است.
- تریکوموناس: این بیماری یکی از انواع عفونتهای منتقلشده از راه جنسی است که توسط نوعی انگل ایجاد میشود.
- آتروفی واژن: تحلیل رفتن بافت واژن بر اثر کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی.
علائم عفونت آتروفیک واژن
علائم، شامل موارد مشکلات واژن است که بیمار حس میکند و در مورد آن به پزشک توضیح میدهد. درحالیکه نشانه، به معنای مواردی است که سایر افراد، ازجمله پزشک در بیمار مشاهده میکنند. بهعنوانمثال احساس سرگیجه یک علامت و تأخیر در واکنش مردمک چشم یک نشانه است.
علائمی که بیمار بر اثر عفونت آتروفیک واژن احساس میکند شامل این موارد میشود: خشکی واژن، درد در هنگام نزدیکی، تغییرات ظاهری در واژن و لابیا (کمرنگ شدن و نازک شدن لابیا) و احساس خارش واژن و حساسیت در واژن هنگام پوشیدن لباس تنگ یا انجام ورزش. همچنین علائم عفونت آتروفیک واژن که به مجاری ادرار مرتبط میباشد شامل سوزش ادرار، خون در ادرار، تکرر ادرار، بیاختیاری ادرار و ابتلای مکرر به عفونت ادراری میشود.
علتها و دلایل عفونت آتروفیک واژن
شایعترین علت این بیماری کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی است. البته در برخی موارد مسائل دیگری مانند مصرف داروهای آنتی استروژن میتواند باعث کاهش سطح استروژن شود.
در بدن زنان، تخمدانها وظیفهی ترشح استروژن را بر عهده دارند. اما با شروع دوران یائسگی، در حدود سن 55 سالگی، ترشح استروژن کاهش مییابد. تا قبل از دوران یائسگی استروژن موجود در خون موجب سلامت بافتهای واژینال میشود. بعد از دوران یائسگی و با توقف ترشح استروژن توسط تخمدانها، دیوارههای واژن رفتهرفته تحلیل میروند و ترشحات ماده مخاطی داخل واژن نیز متوقف میشود. البته تغییرات مشابه آنچه گفته شد در دوران بعد از زایمان نیز ایجاد میشود اما شدت آنها کمتر است و البته این تغییرات موقتی هستند. در برخی از موارد برای برخی از بیماریها نیز داروهایی تجویز میشوند که موجب کاهش سطح استروژن میشوند ازجمله: سرطان سینه، اندومتریوز، فیبروئید و ناباروری. انجام پرتودرمانی در ناحیه لگن و شیمیدرمانی، استرس شدید، افسردگی و انجام ورزشهای سخت و پرفشار نیز میتواند منجر به عفونت آتروفیک واژن شود.
عفونت و خارش واژن در خانمهایی که عمل جراحی برداشتن تخمدانها را انجام دادهاند نیز ایجاد میشود. برخی از زنان بلافاصله بعد از زایمان و در دوران شیردهی به این عارضه مبتلا میشوند، چراکه ترشح استروژن در این دورهها کاهش مییابد.
گاهی اوقات برخی عوامل موجب تحریک بیشتر واژن و بدتر شدن عفونت میشوند ازجمله: حساسیت به برخی صابونها، مواد شوینده لباس، کرمها و ژلهای بهداشتی، مصرف برخی داروهای خاص، کشیدن سیگار، استفاده از تامپون و استفاده از برخی کاندومها.
تشخیص عفونت آتروفیک واژن
در تشخیص عفونت آتروفیک واژن بعد از دوران یائسگی باید توجه بسیاری داشت و تمامی علل و عوامل بیماری را نیز در نظر گرفت. در گرفتن شرححال از بیمار باید به عوامل خارجی مؤثر بر بیماری که موجب تشدید علائم میشوند، توجه کرد. بهعنوانمثال برخی از عطرها، پودرها، صابونها، کرمها و ژلهای بهداشتی، حاوی مواد حساسیتزا هستند. بهعلاوه، پوشیدن لباسهای تنگ و استفاده طولانیمدت از پدهای بهداشتی و مواد مصنوعی که در تماس با واژن هستند، موجب تشدید علائم آتروفی واژن میشوند.
درصورتیکه لایه مخاطی واژن دچار آتروفی شده باشد، جدارهی واژن کمرنگ، صاف و براق به نظر میآید. در اغلب موارد نیز بافت واژن خشک و شکننده میشود و لکههای سرخرنگ و لکههای ناشی از خونمردگی در آن دیده میشود.
در هنگام معاینه، قسمت خارجی اندام تناسلی نیز باید برای ارزیابی برخی موارد، بررسی شود ازجمله: سلامت بافت خارجی اندام تناسلی، ورم پوستی، کمپشت شدن موهای اندام تناسلی، خشکی بافت لابیا و بیماریهای پوستی. احتمال دارد بر اثر آتروفی واژن بعد از مقاربت جنسی، پارگی جزئی در اطراف واژن ایجاد شده باشد که ممکن است در حین معاینه با ابزار اسپکولوم عود کند و تشخیص داده شود.
درصورتیکه شخص به عفونت آتروفیک واژن مبتلا باشد ممکن است در حین مقاربت جنسی، آمیزش دردناک داشته و در حین معاینهی واژن نیز دچار خونریزی شود. با معاینه اندامهای لگنی، علائم مربوط به عفونت مجاری ادراری نیز تشخیص داده خواهد شد.
راه و روشهای درمان عفونت آتروفیک واژن
لازم است قبل از اینکه اقدام به خوددرمانی برای درمان عفونت واژن کنید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا بتواند علت آتروفی واژن را تشخیص دهد و تعیین کند که آتروفی واژن بر اثر کاهش استروژن، عفونت یا حساسیت است یا عامل دیگری موجب آن شده است.
درصورتیکه علائم شما خفیف باشند، میتوان با استفاده از ژل بهداشتی در حین مقاربت، این مشکل را حل کرد. برای حل مشکل خود از روغنهایی که از فرآوردههای نفتی به دست میآیند و یا سایر روغنها استفاده نکنید چراکه میتوانند موجب عفونت و همچنین آسیب به کاندومهای لاتکس شود.
روش هورموندرمانی میتواند به شیوههای مختلفی مانند مصرف قرص، ژل، HRT، برچسب یا ایمپلنت باشد که استروژن را به تمام بدن میرساند. این روش مؤثر است اما در مورد خطرات و عوارض مصرف بلندمدت استروژن به این روش، بحثهایی وجود دارد. در روش HRT (که به عنوان هورمون درمانی، هورمون درمانی یائسگی و روش جایگزینی استروژن نیز شناخته میشود) از هورمونهای زنانه (استروژن و پروژسترون) برای درمان علائم شایع یائسگی و پیری استفاده میشود. پزشکان ممکن است این روش را در طول یائسگی یا پس از آن توصیه کنند.
یک راه دیگر، هورموندرمانی موضعی با قرص، کرم، حلقه و پساری استروژن است که باعث رساندن استروژن تنها به داخل بافت واژن میشود.
انجام منظم ورزش نیز برای حفظ گردش خون و خونرسانی به اندامهای تناسلی ضروری است. امتحان کردن برخی مواد غذایی مفید نیز میتواند مؤثر باشد. ایزوفلاونهای سویا (استروژن گیاهی)، تخم کتان، روغن ماهی و گیاه کوهوش سیاه نیز میتوانند کمککننده باشند.
فعال بودن در برقراری رابطه جنسی یک تجویز سالم برای زنان یائسهای است که بهطور قابلملاحظهای بافت پوششی واژن آنها استروژنی است. مقاربت جنسی موجب بهبود قابلیت ارتجاعی و نرمی بافت واژن میشود و درنتیجهی تحریک جنسی، ماده مخاطی در واژن ترشح میشود.
زنانی که به لحاظ جنسی فعالتر هستند در مقایسه با زنانی که فعالیت جنسی کمتری دارند، علائم بسیار کمتری از عفونت آتروفیک واژن دارند و در هنگام انجام معاینات واژینال نیز کمتر علائم تنگی (تحلیل رفتن) و جمعشدگی واژن را دارند.
دربارهی لیزر مونالیزا تاچ
لیزر مونالیزا موجب تحریک بافتهای داخلی واژن میشود و بدین ترتیب روند طبیعی بازسازی سلولی در واژن آغاز میشود، سیستم عروقی در بافت واژن بهبود مییابد و محیط داخلی واژن هیدراته میشود. لیزر واژن بر خاصیت ارتجاعی و تراکم بافت واژن تأثیر مستقیم دارد و همچنین میزان اسیدی بودن محیط داخلی واژن را افزایش میدهد. بهطورکلی لیزر مونالیزا تاچ عملکرد و سلامت واژن را بهطور چشمگیری بهبود میدهد.
درمان با لیزر مونالیزا موجب فعال شدن فیبروبلاستهای لایه مخاطی واژن میشود. این روش موجب افزایش نفوذپذیری بافت داخلی واژن میشود و انتقال آب و مواد معدنی از مویرگها به داخل این بافتها بهبود مییابد.
پس از جلسهی درمانی روند بازسازی واژن آغاز میشود و تنها سی روز پس از درمان، بافت واژن کاملاً تجدید شده و لایه مخاطی داخلی واژن نیز بازسازی میشود و واژن عملکرد طبیعی خود را بهطور کامل بازمییابد.
لیزر مونالیزا تاچ موجب تحریک بافت داخلی و تجدید ترشحات داخل واژن میشود و بدین ترتیب موجب مرطوب شدن محیط واژن میشود و مشکلات مربوط به درمان خشکی واژن را برطرف میکند.
پیشگیری از عفونت آتروفیک واژن
یک روش پیشگیری مناسب استفاده از استروژن واژینال قبل از شدید شدن التهاب واژن است. داشتن رابطه جنسی بهطور منظم و استفاده از ژل مرطوبکننده در حین نزدیکی نیز در پیشگیری از عفونت آتروفیک مؤثر است. استفاده از دوزهای بسیار پایین داروهای استروئیدی (بهصورت قرص یا کرم) نیز میتواند به کاهش التهاب و مرطوب ماندن لایه مخاطی درون واژن کمک کند.
